Για το όραμα και τη στρατηγική προοπτική της σύγχρονης Αριστεράς

Η ιστορική φάση που διανύουμε, με όλη την πρωτόγνωρη συνθετότητα που τη χαρακτηρίζει, επιβάλλει στη σύγχρονη Αριστερά να αμφισβητεί και να αναζητά.

Ο σημερινός κόσμος διαφέρει καίρια από το ιστορικό πλαίσιο μέσα στο οποίο διαμορφώθηκαν όλες οι εκδοχές της Αριστεράς που έδρασαν κυρίως στη διάρκεια του 20ού αιώνα. Στείρα επανάληψη αναλύσεων προηγούμενων δεκαετιών, νομοτέλειες, ντετερμινισμοί, βεβαιότητες και ανταγωνισμοί δεν απαντούν στα σημερινά ερωτήματα.

Η σύγχρονη Αριστερά θέλει να αλλάξει την κυρίαρχη σήμερα τάξη πραγμάτων. Στις σημερινές συνθήκες της γενικευμένης κρίσης θέλει να αποκρούσει με κάθε τρόπο τη διολίσθηση σε μια νέα βαρβαρότητα στην οποία προσανατολίζονται ισχυρές μερίδες των κυρίαρχων δυνάμεων. Θέλει να αποκρούσει τη βία της λιτότητας και της κρίσης, ανοίγοντας χώρους επιβίωσης και συνεργασίας όπου η ζωή των εργαζομένων θα μπορούσε να μην είναι «μοναχική, θλιβερή, βίαιη και σύντομη…».

Αγωνίζεται για αλλαγές στην κατεύθυνση της κοινωνικής δικαιοσύνης, της αλληλεγγύης, της ελευθερίας και της δημοκρατίας.

Αναζητεί το όραμα και την ιδεολογική ταυτότητα της Αριστεράς μας. Υποστηρίζουμε ότι η ιδεολογική και αξιακή ταυτότητα της σύγχρονης Αριστεράς μπορεί να συνοψιστεί στο όραμα του σοσιαλισμού με δημοκρατία και ελευθερία, του σοσιαλισμού του 21ου αιώνα.

Ετσι οριοθετούμε το ιδεολογικό μας στίγμα, αφενός από τη βιωθείσα σοσιαλδημοκρατία και τη διεκπεραιωτική και ενσωματωμένη στάση της, σε μεγάλο βαθμό, στον νεοφιλελευθερισμό και αφετέρου από τον βιωθέντα κομμουνισμό του 20ού αιώνα.

Ενας θετικός προσδιορισμός της ταυτότητας του ρεύματος που εκπροσωπούμε μπορεί να συνοψιστεί στα κεντρικά και αλληλένδετα προτάγματα της ελευθερίας, της δημοκρατίας, της ισότητας και της διαρκούς πάλης ενάντια στις ανισότητες, με σταθερή πολιτική διεκδίκηση τον κοινωνικό μετασχηματισμό. Στη συνόψιση της ταυτότητας η δική μας Αριστερά εντάσσει τον αριστερό ευρωπαϊσμό, τον σύγχρονο διεθνισμό, τον γνήσιο πατριωτισμό, την οικολογική αναδόμηση στην ανάπτυξη και στην οργάνωση της κοινωνίας και την πολιτική της δράση με αξιακό περιεχόμενο.

Ως προς τον δρόμο για τη σοσιαλιστική προοπτική, αναδεικνύεται η ιδέα της υπέρβασης της υφιστάμενης κοινωνικής και πολιτικής τάξης.

Αυτή η υπέρβαση συναρτάται απόλυτα με κοινωνικές και πολιτικές πλειοψηφίες μέσα από εκλογικές διαδικασίες, με ουσιαστικό πάντα τον ρόλο των κοινωνικών κινημάτων. Φυσικά θα υπάρχουν συγκρούσεις, σταθμοί, πισωγυρίσματα, επιταχύνσεις και επιβραδύνσεις, συνέχεια και ασυνέχειες. Το σημαντικό είναι ότι μιλάμε για πορεία μέσα από τους αντιπροσωπευτικούς-κοινοβουλευτικούς θεσμούς και γενικότερα μιλάμε για επιλογή μη βίας στην προώθηση των κοινωνικοπολιτικών μας στόχων.

Στην πολιτική πράξη και στην αξιακή ταυτότητα της σύγχρονης Αριστεράς περιλαμβάνεται σε διαλεκτική σχέση η ελευθερία και η ισότητα. Αυτή η σύνδεση και σύνθεση προωθείται με τη λογική και την πρακτική των συνειδητών δημοκρατικών ρυθμίσεων, που ελέγχουν και αμβλύνουν συνεχώς τις τάσεις της αγοράς προς την κοινωνική διαφοροποίηση.

Οι δημοκρατικές ρυθμίσεις καταδεικνύουν την ανάγκη θεσμοθέτησης μιας δημοκρατίας ριζοσπαστικής, η οποία θα εμπεριέχει την επέκταση και εμβάθυνση της δημοκρατικής επανάστασης που ξεκίνησε πριν από 200 και πλέον χρόνια, με τη ριζοσπαστικοποίηση της δημοκρατικής παράδοσης της νεωτερικότητας σε ολοένα διευρυνόμενες περιοχές της ζωής.

Η θεώρηση για τη σύγχρονη Αριστερά ορίζει το πλαίσιο για να απαντήσουμε σε ένα καθοριστικό ερώτημα που τέθηκε άμεσα ή έμμεσα και στον ΣΥΡΙΖΑ μετά το 2012. Το ερώτημα είναι αν η ριζοσπαστική Αριστερά πρέπει να διεκδικεί την κυβερνητική εξουσία σε συνθήκες κυριαρχίας του νεοφιλελεύθερου καπιταλισμού και πιο συγκεκριμένα αν ο ΣΥΡΙΖΑ έπρεπε να διεκδικήσει και να αναλάβει, με τη λαϊκή ψήφο, κυβερνητικές ευθύνες σε μια χώρα της ευρωζώνης. Και περαιτέρω αν είναι εφικτή στις συγκεκριμένες συνθήκες η υλοποίηση μιας εναλλακτικής στις νεοφιλελεύθερες πολιτικές κυβερνητικής πολιτικής.

Η απάντησή μας είναι αβίαστα θετική. Στην εποχή μας πλέον οι όποιες θετικές για τον λαό πολιτικές προωθούνται από κυβερνήσεις που έχουν τη λαϊκή επιδοκιμασία μέσα από κοινοβουλευτικές, πλουραλιστικές διαδικασίες.

Ο ΣΥΡΙΖΑ είχε όχι απλώς δικαίωμα, αλλά υποχρέωση να διεκδικήσει να αναλάβει τη διακυβέρνηση για να αγωνιστεί για λιγότερη λιτότητα, για περισσότερη κοινωνική δικαιοσύνη και δημοκρατία, με επίγνωση των κινδύνων, αναλαμβάνοντας το αντίστοιχο ρίσκο.

Η απάντησή μας αυτή συναρτάται πλήρως με τη θεώρησή μας για «τον σοσιαλισμό στον αιώνα μας».

Ο σοσιαλισμός δεν συνιστά ένα «τέλος» σε μια πορεία αγώνων και υλοποιούμενων πολιτικών.

Παλεύουμε για σοσιαλισμό σημαίνει συνεχή, διαρκή προσπάθεια, συλλογική και προσωπική, για ένα μέλλον όλο και πιο κοινωνικά δίκαιο, όλο και πιο ελεύθερο.

Αυτή η προσπάθεια δεν έχει «τέλος», δεν υπήρξαν και ούτε θα υπάρξουν «δεδομένοι παράδεισοι».

Πρέπει να κατανοήσουμε ότι μπορεί σε μια φάση το κόμμα μας, ο ΣΥΡΙΖΑ-Προοδευτική Συμμαχία, να αναλάβει τη διακυβέρνηση και σε μια επόμενη ή μεθεπόμενη φάση να βρεθεί στην αντιπολίτευση.

Το σημαντικό σε όλη αυτή τη συνεχή πορεία είναι οι κυβερνήσεις της Αριστεράς να προωθούν και να θεσμοθετούν προοδευτικές πολιτικές που θα έχουν διάρκεια και αντοχή στις συντηρητικές αντεπιθέσεις.

Είναι η ελπίδα ότι το αύριο θα είναι καλύτερο από το χθες.

* ο Φώτης Κουβέλης είναι μέλος του Πολιτικού Συμβουλίου ΣΥΡΙΖΑ–Π.Σ.

** ο Γιάννης Μπαλάφας είναι βουλευτής τομ. Β’ – Ν. Αθήνας, μέλος του Πολιτικού Συμβουλίου ΣΥΡΙΖΑ–Π.Σ.